Herb to ustalone wg określonych reguł oznaki osób, rodzin, korporacji, miast, państw. Podstawą tworzenia herbów stały się znaki umieszczane na barwionych chrągwiach, a od początków XII w. także na różnych częściach uzbrojenia. W Polsce na kształtowanie się herbów oprócz wzorów zachodnioeuropejskich duży wpływ miały rodzime znaki własnościowo-rozpoznawcze na pieczęciach. W XIII-XIV w. znaki przybrały postać herbów i stały się dziedziczone. Przyjęte przez rycerstwo były symbolem jego uprzywilejowanego stanowego charakteru. Głównymi elementami herbu są tarcza z godłem, a w herbie szlacheckim także hełm z klejnotem, barwione tzw. tynkturami (barwy heraldyczne). 

Obok znajdują się wizerunki herbu Junosza zaczerpnięte z "Księgi Herbowej Rodów Polskich" hr. Ostrowskiego.
Pionowe kreski oznaczają czerwień, ukośne zieleń.

Herbarz (armoriał) to dzieło zawierajace rysunki lub opisy herbów, informacje o ich pochodzeniu, wyliczenie oraz często genealogię i historię używajacych je rodów. Pierwszym herbarzem polskim były w XV w. Insignia seu clenodia incliti Regini Poloniae J. Długosza. W 2 połowie XVI w. ukazał się herbarz B. Paprockiego, w XVII w.  - herbarz S. Okolskiego i W. Wijuk - Kojałowicza. Najlepszy herbarz doby przedrozbiorowej (XVIII w.) to herbarz K. Niesieckiego. Od połowy XIX w. ukazywały się herbarze oparte na źródłach dokumentowych - prace T. Żychlińskiego i S. Kossakowskiego i J. Wolffa, oparte na Metryce Koronnej i na źródłach aktowych. Całkowicie bezkrytyczny jest herbarz S. Uruskiego. W 1887r. wydano we Lwowie "Spis nazwisk szlachty polskiej" autorstwa Dunin-Borkowskiego. Biblioteka Kurnicka wydała "Herby rycerstwa polskiego" (strony: 2, 3, 4). Do nowszych publikacji należy praca S. Chrząńskiego "Tablice odmian herbowych" (1909).

Heraldyka to nauka pomocnicza historii badajaca początki, rozwój, znaczenie prawne oraz zasady kształtowania plastycznego herbów.  W Polsce duże zasługi w zakresie badań heraldycznych położyli: u schyłku XIX w. -  F. Piekosiński i A. Małecki, w XX w. - W. Semkowicz, S.K. Kuczyński.

 

Lit.: "Nowa encyklopedia powszechna PWN", Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1995

Przykłady dzięki uprzejmości JWP Piotra Koca h. Dąbrowa Od niego też pochodzi przepis na opracowanie rodzinnej genealogii:
"...Jeśli Pan zacznie, a syn i wnuk będą kontynuować badania genealogiczne, to nie minie 150 lat jak odszukana i zapisana tradycja rodzinna zdąży się utrwalić..."

email6.gif (3506 bytes)Uwagi do Webmastera

Powrót do strony głównej serwisu SZLACHTA